Interesse?

De oorlog in Oekraïne, die op 24 februari 2022 is begonnen, veroorzaakt in Europa een grote stroom aan oorlogsvluchtelingen. Op het Europese continent, en dus ook in België, krijgen die vluchtelingen het bijzonder statuut van ‘tijdelijk ontheemden’.

De toekenning van dit statuut betekent dat de betrokken personen geen verzoek om internationale bescherming (asielaanvraag) hoeven in te dienen. Daarmee wordt de fase van collectieve federale opvang van asielaanvragers door Fedasil bijna volledig overgeslagen en is er onmiddellijk een oplossing voor de tijdelijke huisvesting noodzakelijk.

Na de kortlopende noodopvang door de federale diensten worden de tijdelijk ontheemden over het grondgebied verspreid en toegewezen aan de gemeenten met het oog op huisvesting, en op verdere zorg en begeleiding op het vlak van welzijn, onderwijs, integratie, werk, enz. Vlaanderen gaat hierbij voor een gecoördineerde, structurele en geïntegreerde aanpak.

De bestaande regelgeving over de ruimtelijke ordening bevat al een aantal mogelijkheden om te voorzien in de opvang van tijdelijk ontheemden uit Oekraïne.

Burgers die een tijdelijke, ondergeschikte woongelegenheid willen creëren in een bestaande woning om te zorgen voor noodopvang, kunnen dat onder een aantal voorwaarden doen met een eenvoudige melding bij de gemeente. Een melding bij de gemeente is ook voldoende voor het tijdelijk plaatsen van verplaatsbare constructies met het oog op noodopvang door of in opdracht van de overheid. Daarvoor gelden evenwel een aantal voorwaarden en oppervlaktebeperkingen.

Daarnaast geldt een vrijstelling van vergunning voor de functiewijziging van bestaand onroerend goed naar een hoofdfunctie die bestaat in de gegroepeerde noodopvang voor een periode van maximaal drie jaar. Tot slot zijn er geen verplichtingen voor het ter beschikking stellen van een volledige woning voor de opvang van één gezin.

Voor de functiewijzigingen en eventuele verbouwingswerken (aan bestaande infrastructuur) of de realisatie van nieuwe, tijdelijke nooddorpen via verplaatsbare constructies moet wel nog een omgevingsvergunning worden verkregen. Dat geldt ook voor de tijdelijke bouw van klascontainers en dergelijke om de schoolinfrastructuur te kunnen uitbreiden.

Om die tijdrovende procedure in het kader van de huidige toestroom van Oekraïense vluchtelingen te vermijden, komt de Vlaamse decreetgever met versoepelingen. Er wordt een afwijking van de omgevingsvergunningsplicht toegestaan voor tijdelijke constructies en aanhorigheden, functiewijzigingen en exploitaties die tot doel hebben te zorgen voor de tijdelijke, gegroepeerde opvang van tijdelijk ontheemden uit Oekraïne door of in opdracht van overheden.

De afwijkingsregeling is alleen van toepassing op grootschalige, collectieve, tijdelijke opvanginitiatieven vanuit de overheid en op de terbeschikkingstelling van tijdelijke schoolinfrastructuur. Voor de kleinschaliger opvanginitiatieven kan een beroep worden gedaan op de al bestaande afwijking van de vergunningsplicht waarbij een melding volstaat of waarvoor een vrijstelling geldt.

Om de rechtsbescherming van derden te vrijwaren worden decretaal verschillende garanties ingebouwd en worden voorwaarden opgelegd om van de afwijkingsmogelijkheid gebruik te kunnen maken. De opvanginitiatieven moeten bijvoorbeeld door of in opdracht van de overheid worden gerealiseerd, er moeten algemene en sectorale voorwaarden worden nageleefd, enz.

In werking: op de dag van de bekrachtiging van het decreet door de Vlaamse regering.